สาระในนิยายประวัติศาสตร์เรื่อง “ผลัดแผ่นดิน” เจาะลึกช่วงการผลัดแผ่นดินเป็นสำคัญ แต่ก็แสดงให้เห็นถึงพระปรีชาและพระอัจฉริยภาพของพระเจ้าอยู่หัวหลายรัชกาลที่ทรงพยายามรักษาเอกราชของชาติไว้ ทุกวันนี้มีคนจำนวนไม่น้อยคิดว่าการเป็นกษัตริย์คือการเสวยสุขท่ามกลางราชสมบัติที่ไม่มีวันหมด แต่นวนิยายเรื่องนี้ทำให้เห็นว่า การขึ้นเป็นเจ้าเหนือหัวยากเท่าไร การรักษาเอกราชและราชบัลลังก์ไว้...เป็นเรื่องยากยิ่งกว่า แม้หลัง ๆ มาพระมหากษัตริย์จะไม่ได้ทรงช้างออกรบดังแต่ก่อนเนื่องจากภัยของประเทศเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย ทว่าบทบาทของพระมหากษัตริย์ก็ยังหนักหนาเช่นเดิม

เพราะไม่ว่ายุคใด พระราชประสงค์ของพระมหากษัตริย์ผู้ทรงทศพิธราชธรรมไม่เคยเปลี่ยนไปเลย นั่นคือ ความสุขของราษฎรมาเป็นที่หนึ่งเสมอ